پنجشنبه، بهمن ۲۰، ۱۳۸۴

محاکمه مخلوق توسط خالق

این بحث دوباره برگشتی به بحث اول این وبلاگ است.
در واقع موضوع بحث این است که آیا محاکمه و بازخواست مخلوق توسط خالق منصفانه است یا خیر. این موضوع با بحث جبر و اختیار تفاوت اساسی دارد و می توان گفت که ربطی به هم ندارند. در بحث جبر و اختیار این سوال مطرح می شود که وقتی همه کارها به خواست خدا اتفاق می افتد، پس این وسط تقصیر ما چیست، ولی در اینجا ما نمی خواهیم راجع به این موضوع بحث کنیم. بحث ما بازگشتی به همان مدل روبات هاست. برای روشن تر شدن موضوع بیایید این طور فرض کنیم که خالق از کارهایی که ما در آینده انجام خواهیم داد خبر ندارد و اصلا خواست او تاثیری در کارهایی که مخلوق انجام می دهد ندارد.
پس مخلوق خودش تصمیم می گیرد که چه کاری را انجام بدهد. نکته در اینجاست که این مخلوق چگونه تصمیم می گیرد!
عوامل متعددی در تصمیم گیری نقش دارند. عقل، وجدان، غریزه، تربیت، محیط اطراف و ... که همه از خالق رسیده اند. بسیار واضح و بدیهی است که اگر مغز من طور دیگری طراحی می شد که مطابق میل خالق تصمیم بگیرد، غرایز ضعیف تر بود و جمیع شرایط اطراف به گونه ای بود که در جهت رضای خدا تصمیم گیری کند، هرگز در خلاف این جهت تصمیمی گرفته نمی شد. در واقع اگر در رابطه خالق و مخلوق دقیق فکر کنیم این موضوع کاملا بدیهی خواهد بود که اشکالات عملکرد مخلوق تماما متوجه خالق است. اگر من وسیله ای می سازم که مطابق میل من کار نمی کند، یا در طراحی آن اشکالی وجود داشته، یا مواد بکار گرفته شده در ساخت مناسب نبوده یا شرایطی که آن وسیله در آن مورد آزمایش قرار گرفته مطابق با استاندارد های ساخت نبوده است. هیچگاه ما نمی توانیم مدعی شویم که آن وسیله موجود نافرمانی است! این موضوع هیچ تفاوتی با رابطه انسان و خدا ندارد. تمام دستگاه هایی که منجر به پیدایش موضوعی به نام "اختیار و اراده" در انسان می شوند، ساخت پروردگار است و تمام اشکالات عملکرد آنها به خالق برمی گردد. پس اگر اشکالاتی در مخلوق وجود دارد که مخلوق مطابق میل خالق عمل نمی کند آیا درست است که مخلوق سرزنش و مجازات بشود؟